Α ΡΕ ΒΛΑΧΟΙ!

Έχω μια φίλη από τη Μογγολία. Όχι από την ανεξάρτητη Μογγολία, την πρώην σοβιετική δημοκρατία με πρωτεύουσα το Ουλάν Μπατόρ, αλλά το κομμάτι της Μογγολίας που είναι κινέζικο. Απίστευτη φωνή! Φοβερό κορίτσι! Έφυγε από τη Μογγολία έφηβος για να σπουδάσει μουσική στη Σαγκάη. Εκεί γνωρίστηκε μ’έναν γερμανό μουσικό, φτιάξανε ένα συγκρότημα, κάνανε περιοδείες, παντρευτήκανε, χωρίσανε,... Η Ούρνα τώρα ζει στη Γερμανία, ο Ρόμπερτ στην Κίνα.

Οι ιστορίες από τα παιδικά της χρόνια, είναι από τις πιο όμορφες που έχω ακούσει στη ζωή μου. Η μουσική της αντηχεί τα αχανή οροπέδια μιας εξαιρετικά αραιοκατοικημένης χώρας, μιλάει για τη νομαδική ζωή, τις παραδόσεις ενός ειρηνικού λαού που διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση του μεγαλύτερου στρατηλάτη της ιστορίας. Στο γιούρτι της οικογένειάς της, ανεμίζει το λάβαρο των προγόνων της που συνόδευαν τον Τζέγκις Χαν στις κατακτήσεις του πριν 850 χρόνια. (Μπορείτε ίσως να φανταστείτε ότι για τους μογγόλους ο Τζέγκις είναι Μέγας, εκπολιτιστής, κάτι σαν τον «δικό μας» τον Αλέξανδρο, πολλοί από όσους τους έτυχε να τον συναντήσουν τον μίσησαν, αλλά λίγοι τον ξέχασαν.)

Όταν η μητέρα της ήρθε για πρώτη φορά στην Ευρώπη, επίσκεψη στα πεθερικά, καθόταν λέει στεναχωρημένη σε μια γωνιά. Τί έχεις ρε μάνα; -E να, λέει, τους λυπάμαι που έχουν τόσα πιατικά, ποτήρια, φλυτζάνια, πολλή δουλειά, όχι να τα αγοράσεις, όχι να τα πλύνεις, να τα τακτοποιήσεις... Ενώ οι μογγόλοι παραδοσιακά έχουν ένα μπολάκι ο καθένας. Κάνει για πιάτο, για ποτήρι για φλυτζάνι, και ο καθένας το κουβαλάει μαζί του, όπου κι αν πάει.

Κάθε λαός έχει την κουλτούρα του. Τις συνήθειες, τη γλώσσα, τις αξίες του. Αλλά αν το καλοψάξεις παντού τα ίδια βρίσκεις. Οι μογγόλοι της Εξωτερικής Μογγολίας λέει, περιφρονούν τους «αδερφούς» της Κίνας. Γιατί οι μεν είναι αναξάρτητοι, ενώ οι δε είναι παρακατιανοί, «κινέζοι», κι ακόμα παλεύουν για μια στοιχειώδη κρατική αναγνώριση της πολιτιστικής ιδιαιτερότητάς τους.

Και γιατί σας τα λέω αυτά; Γιατί από τότε που γνώρισα την Ούρνα ντρέπομαι που η λέξη μογγόλος χρησιμοποιείται ως βρισιά. Κι όχι μόνο στην Ελλάδα, γιατί διεθνώς επί χρόνια λέγανε «μογγολάκια» τα παιδιά που γεννιόταν με το σύνδρομο του Ντάουν. Κι άντε τώρα να ξεφύγεις από το στερεότυπο αστειάκι, όταν διηγούμαι κάτι σχετικό με τη φίλη μου. Στην Ελλάδα υπάρχει και δεύτερη υποτιμητική χρήση του όρου μογγόλος, με την έννοια του «απολίτιστου, βάρβαρου τούρκου», σε αντίθεση με τους «πολιτισμένους» έλληνες.

Περιττό να αναλύσω τη διαφορά επιπέδου της μοναδικής εκπροσώπου της μογγολικής φυλής που γνωρίζω, με το μέσο όρο των γνωστών μου εκπροσώπων της «ελληνικής φυλής». Όπως επίσης περιττεύει να αναγνωρίσω ως ελαφρυντικό για την υποτιμητική χρήση της λέξης, το γεγονός ότι στατιστικά είναι σχεδόν αδύνατον να προκύψει κατάσταση όπου κάποιος μογγόλος να ακούσει αυτό το ρατσιστικό «αστειάκι».

Βλέπω πόσο συχνά χρησιμοποιείται αυτού του είδους η «φυλετική γενίκευση» ως βρισιά, σε σχέση με τους γείτονες λαούς. Τούρκοι, βούλγαροι, αλβανοί, γύφτοι... Εκατομμύρια ανθρώπων πρέπει να κλείνουν καθημερινά τ’ αυτιά τους για να μην ακούν κατεβατά από βρισιές, μόνο και μόνο επειδή έτυχε να γεννηθούν καμιά εκατοστή χιλιόμετρα έξω από τα σύνορα της «γης της επαγγελίας». Τουλάχιστον σ΄αυτήν την περίπτωση ξέρουμε από που προέρχονται οι υβριστές.

Τί γίνεται όμως όταν σε βρίζουν και δεν ξέρεις το γιατί;

Κάτι σαν τους μογγόλους συμβαίνει με τους βλάχους. Οι έλληνες -της Αθήνας κυρίως- αγνοούν τί σημαίνει βλάχος. Επί δεκαετίες η λέξη χρησιμοποιείται ως βρισιά ή τουλάχιστον υποτιμητικά για να χαρακτηρίσουν οποιονδήποτε επαρχιώτη, παρακατιανό, απολίτιστο... οπότε και το ρατσιστικό αστειάκι- βρίσιμο, έγινε ευρεία συνήθεια. Αλλά βλάχος δεν είναι συνώνυμο του χωριάτης, ούτε του βλάκας,...! Είναι ο ομιλών την βλαχική γλώσσα, (που ορθότερα ονομάζεται αρωμανική), μια γλώσσα που κινδυνεύει με εξαφάνιση γιατί (μεταξύ των άλλων) έχει συνδεθεί με τέτοιου είδους απαξιωτικές έννοιες. Και όχι καταλάθος! Η πολιτική του ελληνικού κράτους σε σχέση με τις μειονότητες οποιουδήποτε είδους, το μόνο που δεν υπήρξε είναι αφελής. Η ολική απαξίωση των μειονοτικών γλωσσών εν Ελλάδι, είναι ένα μεγάλο και εν πολλοίς άγνωστο κεφάλαιο της ιστορίας μας. Έννοιες όπως καταπίεση, εξαναγκασμός, διωγμός, ξεριζωμός, γενοκτονία, ουδέποτε διανοούμαστε ότι έχουν τους «έλληνες» ως δράστες και όχι θύματα. Και όμως....

Όταν το όνομα ενός λαού, χρησιμοποιείται ως βρισιά, υπάρχει πρόβλημα. Και προφανώς δεν ενοχλεί εσένα που δεν είσαι βλάχος. Εμένα όμως που είμαι, με ενοχλεί!

Τα μογγολικά χαρακτηριστικά θεωρούνται πρότυπα ομορφιάς για πολλές ασιατικές χώρες. Μ΄αυτήν την έννοια ξαναδιαβάστε τον τίτλο της καταχώρησης, ως περήφανο χαιρετισμό για τους τελευταίους μοϊκανούς των Βαλκανίων.